Hamd, varlığın gerçek sahibi Allah-u Zülcelâl'e aittir. Salât-u selâm; kainatın efendisi Hz. Muhammed'in, Ehl-i Beyt'in ve Ashab-ı Kirâm'ın üzerine olsun.

İtikad, Allah-u Zülcelâl'e iman, İslam binasının temelidir. Bu sebepledir ki her müslümanın itikad ve inancının ne manaya geldiğini, nelere inanması gerektiğini, sağlıklı bir şekilde öğrenmesi gerekir. Bu bilgileri öğrenmek, herkes için farzdır. Bilme-mekten dolayı kişi sorumluluktan kurtulamaz. Bu sebeple, İslâm alimleri itikad üzerinde çok titiz davranmışlar ve müslümanları, batıl ve bid'at, inanç ve fikirlerden uzak tutmaya gayret göstermişlerdir. 

Akâid; Allah-u Zülcelâl'in bildirdiği temel hüküm ve kaideleridir. İslam'ı bir binaya benzetecek olursak, itikad onun temeli ve direkleri mesabesindedir. 

Akâid kelimesi 'itikad'ın çoğuludur. İtikad; bir şeye kalbini bağlamak, kesin olarak inanmak, gönülden benimseyerek doğruluğuna inanmak ve kesinlikle karar vermek manalarına gelmektedir. 

İtikad, iman etmek demektir. İman etmek; hiçbir şüpheye yer vermeden kesin bir inançla İslâm'ın getirdiği temel esaslara inanmak ve kabul etmektir. 

Dinin getirmiş olduğu hükümler (Ahkâm-ı Şer'iyye) üç çeşittir: itikâdi, amelî ve ahlâkî. Bunların tamamı bir müminde toplandığında onun dini tamamlanmış olur. Bir kişide, amel eksik ve ahlak da zayıf olsa o kişinin imanına bakılır. Eğer iman esaslarının tamamına hakiki olarak iman etmiş ise o kimse müslümandır. Ancak, iman esaslarından birine inanmasa da amel ve ahlakı iyi olsa, o kimse iman sahibi olmuş olmaz. 

Demek ki yapılan ibadet ve iyiliklerin kabul şartı, iman etmektir. İman tam ve kesin olarak yoksa diğer iyiliklerin hiçbirisine Allah katında itibar edilmez. Allah-u  Zülcelâl bu hususta ayet-i kerimede şöyle buyurmaktadır: "Kim, imanı kabul etmezse onun ameli boşa gitmiştir. O, ahirette de ziyana uğrayanlardandır." (Maide; 5)

İşte, bundan dolayıdır ki iman esaslarını çok iyi bir şekilde bilmek ve kesin bir inançla iman etmek, bütün müslümanlar için çok önemlidir. 

İman esaslarının temeli, Allah-u Zülcelâl'e, meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahirete, kaza ve kadere inanmaktır. Halkın dilinde bunlara "amentü" veya imanın şartları" denilmektedir. Ayet-i kerimede, "Ey iman edenler! Allah'a, peygamberine, peygamberine indirdiği kitaba ve daha önce indirdiği kitaba inanın. Kim Allah'ı, meleklerini, kitaplarını, peygamberlerini ve ahiret gününü inkâr ederse şüphesiz herçek bir sapıklığa düşmüştür." (Nisa; 136)


Dikkat etmek gerekir ki bu inanç esaslarına iman etmek gerektiği gibi bunların taşıdığı diğer hususlara da iman etmek farzdır. Mesela bir kimse, Kur'an-ı Kerim'e iman etse de onun bir ayetini inkâr etse imandan çıkmış olur.

Akâid ilmi, işte bu iman esaslarının ne olduğunu ve bunlara iman etmenin nasıl olacağını ortaya koyar. İman etmenin mahiyetini açıklar. Kısaca, Allah-u Zülcelâl'in bizden talep ettiği, hakiki imanı elde etmek ancak akâid ilmini bilmeye ve bunlara kalben inanmaya bağlıdır. Kişinin dini bu itikad temeli üzerine kuruludur. 

İtikadda hak olan mezheb 'Ehl-i Sünnet ve'l-Cemaat Mezhebi'dir. Diğerleri bozuk fırkalar olup bunlara 'Bidat Ehli' veya Fırak-ı Dâlle' (doğru yoldan sapmış fırkalar) denir. 

Hadis-i şerifte, "Muhammed'in canı (kudret) elinde bulunan (Allah)'a yemin ederim ki elbette benim ümmetim yetmiş üç fırkaya ayrılacaktır. Bir fırka Cennet'te, yetmiş iki fırka ateştedir. Bunun  üzerine: 'Ya Resûlellâh Cennette olan fırka kimlerdir?' Diye soruldu, Resulullâh sallallâhu aleyhi vesellem: Onlar benim ve ashabımın gittiği yoldan gidenlerdir.' diye cevap verdi." (İbn-i Mace, Fiten, 17, Ebu Davud, Sünnet, 1)

Ehl-i Sünnte ve'l-Cemaat Mezhebi'ni bir bütün olarak ortaya koyan itikad imamları ikidir. Bunlar; İmâm-ı Ebu Mansur Maturidi ile İmâm-ı Ebul-Hasenel-Eş'ari'dir. Bu ikisinin bildirdiği iman esasları aynıdır. Sadece esasa ait olmayan bazı konularda fikir farklılıkları mevcuttur. 

Eşarî ve Maturidi, Selef-i Salihîn'in (Sahabe'den sonraki dönemin büyük İslam âlimlerinin) bildirdikleri itikad ve imanla ilgili bilgileri açıklamış, kısımlara bölmüş ve insanların anlayabileceği şekilde açıklayıp sistemli bir şekilde yazmışlardır. Bunların itikadı, Ashab-ı Kiram, Tabiin ve Selef-i Salihîn'in itikadı üzeredir. 

Kaynak: Temel Esaslar
Müellif: Seyda Muhammed Konyevi (k.s) Hazretleri